AŞÇIDAŞ KELİMESİNİ TÜRK MUTFAĞINA KAZANDIRMAK

Dünyada ilk kez aşçılarımıza hitaben Türk Aşçılarının Bayramı olan 26 Ağustos tarihinde kullanmış olduğum Aşçıdaş (aşçıdaşlarım) kelimesi nedir? 

Türkçeye, mutfak kültürümüze yeni olan ve Türk mutfak sanatlarına özgü şekilde düşünmüş olduğum bu kelimenin meslektaş kelimesinden farkı veya farkları nedir? 

Bunları bu yazımda kısaca açıklamak istiyorum.

Değerli Aşçıdaşlarım;

Meslektaş kelimesi herhangi bir meslek kolunda aynı işi yaparak çalışanların birbirleri için kullandığı genel bir tabirdir. Yani meslektaş kelimesi hemen hemen aklınıza gelebilecek olan her meslekte kullanılır.  

Meslek kelimesi, Arapça’dan dilimize geçmiştir. Ancak bugün siz aşçıdaşlarımla paylaştığım “Aşçıdaş” kelimesi tamamen mutfak sanatları alanında sadece aşçılık ve mutfak sanatına özel olan Türkçe bir terimdir. 

Aş, eski Türkçe āş sözcüğünden evrilmiştir. Aş+çı=Yemeği yapan, yemek pişiren kişi anlamına gelir. Aş+çı+daş= -Daş sonekiyle birlikte aynı işten olan yani aşçılık işiyle meşgul olan kimse, aşçılık ve mutfak sanatıyla uğraşan iş arkadaşı anlamına gelir. 

Bu kelime, sadece mutfak sanatları alanında çalışan ve eğitimlerle, iş tecrübeleriyle aşçı olabilmeyi başaranların kendi aralarında birbirlerine hitaben kullanabilecekleri mesleki bir terimdir. Yine bu kelime sadece aşçılık mesleğine özgü olarak aşçılarımızın birbirlerinden çoğul veya tekil olarak bahsederlerken de rahatlıkla kullanabileceği tamamen Türkçe bir kelimedir. 

Arkadaş, Kardeş gibi kelimelerin yapısına da benzer olarak düşündüğüm ve aşçı+daş birleşimi ile Türk aşçılarıyla birlikte Türk mutfak sanatları için türetmiş olduğum bu Türkçe kelimenin aşçıdaşlarımız arasındaki konuşmalarda, hitaplarda kullanılmasını bütün Türk aşçılarına önermekteyim.

Bu aynı zamanda tamamen Türk mutfağına özgü bir terim olarak mutfak sanatları literatürümüzde yer almayı hak eden bir kelimedir. Aşçıdaş mesleki terimini yazmış olduğunuz yazılarda, gündelik hayatta, mesleki alanlarda, çalışma ortamlarında veya ikili diyaloglarda dahi kullanılmaya başlanması durumunda bu kelimeye herkesin alışacağını hatta bu kelimeyi aşçılarımızın çok seveceğini düşünüyorum. 

Bunun sadece aşçılık mesleğine özgü bir kelime olması ise aşçıdaş kelimesinin yaygınlaşarak kullanılmasının önemini artırmaktadır. Çünkü hiçbir görsel veya resim olmadan sadece “aşçıdaşlarım” hitabıyla bile olsa yazacağınız yazıların içeriği hakkında insanların beyninde ilk intiba oluşacaktır. Bu şu anlama gelir: Örneğin “Sevgili aşçıdaşlarım” hitabıyla bir yazı yazanın mutfak sanatları için çalışan biri olduğu, yazının konusunun da mutfak sanatlarını ilgilendirdiği toplum tarafından kolaylıkla hemen anlaşılacaktır.

Örneğin bir konudan bahsederken “meslektaşlarım” diye başladığınızda bunu okuyanlar yazının içeriğini irdelemedikçe veya sizi tam olarak tanımadıkça aslında hangi meslekten veya hangi konudan bahsettiğinizi hemen anlamayacaklardır. Ancak aşçı üniforması giymediğimiz zaman herhangi bir ortamda bile olsa mesleğimizin rahatlıkla anlaşılabilmesi için “Aşçıdaş” kelimesinin kullanımı bizleri toplumda belirgin kılan önemli bir kelime olarak farkımızı ortaya koyacaktır. Bu sadece bize özgü olan mesleğimizi tüm insanların rahatlıkla hemen anlayabilmelerine de olanak sağlayacaktır. Her açıdan aşçılık mesleğine ve Türk mutfak sanatlarına büyük faydalar sağlayacak bir kelime olan “Aşçıdaş” kelimesini insanlara duyurmanızı, bu kelimenin kullanımının yaygınlaşması için tüm dünyadaki aşçılarımızın teşvik edilmesini büyük bir onurla ifade ederek toplumumuza tavsiye ediyorum.

Her meslek için kullanılabilen genel bir tabir olan meslektaş kelimesi yerine, aşçılarımızın kendi aralarında birbirleri için “aşçıdaş” tabirini kullanmalarının hem aşçılık mesleğimize hem de Türk mutfak sanatlarına özgü bir özellik barındırdığından ötürü çok daha doğru olduğunu da kesinlikle ifade etmek istiyorum.

Tüm dünyadaki Türk Aşçıları için, Türk mutfak kültürü için ve elbette ki Türkçe için bu yeni kelimenin insanlara hayırlı olmasını dilerim. 

Saygılarımla

Tolgahan Gülyiyen

Dünya Türk Mutfağı Akademisi – Türk Mutfağı Diriliş Hareketi

Kurucu Genel Başkanı