“GASTRO” İLE TÜRKİYE’DE TÜRETİLEN KELİMELER NE ANLAMA GELİYOR?

5N1K­ = "Kim?", "Ne?", "Nerede?", "Ne Zaman?", "Nasıl?" ve "Niçin?"

“GASTRO” İLE TÜRKİYE’DE TÜRETİLEN KELİMELER NE ANLAMA GELİYOR?

Kelime kökü anlamı mide-bağırsak olan Yunanca kökenli “Gastro” ile Türkiye’de türetilen kelimeler ne anlama geliyor? Mesleğimizde ‘Gastro’ kökü ile oluşturulan şehir isimleri, etkinlik isimleri ve hiçbir anlam ifade etmeyen türetilmiş kelimeler neye ve hangi ülkenin tezlerine hizmet ediyor? Bu kelimeler dünya dillerinde nasıl karşılık buluyor? Anlamsız şekilde türetilmiş olan bu kelimeleri İngilizce dahil birçok dile sokmak isteyenler neden Türkçede olduğu gibi yabancı dillerde aradıklarını yeterince bulamıyorlar? Türkçeyi ve mesleki dilimizi yozlaştıranların ‘Gastro +(Şehir ismi) / Gastro +(kelime) etkisi diğer dillerde nasıl ve ne düzeyde?

Dünya Türk mutfağı akademimizin oluşturduğu çalışmalar ışığında bu tarz soruların cevaplarını ve ilgili olabilecek tüm hususları sizler için derledik.

Konuyla ilgili olarak Unesco’nun yemek sanatı şehirleri listesinde yer alan tüm ülkelerin şehir bilgilerine yer verdiğimiz çalışmamızı PDF olarak ek dosyalar bölümünden ayrıca edinebilirsiniz.

Yunanca kökenli olan “Gastronomi” kelimesinin Türkçe karşılığı “Yemek sanatı-Mutfak sanatı-Yemek bilimi” olarak bilinmektedir. Yemeğe olan düşkünlük, yemekten anlama gibi konuları da kapsayabilen Yunanca kökenli “Gastronomi” kelimesinin kökü olan ‘Gastro’ ise mide-bağırsak gibi anlamlara gelmektedir.

Kelimenin ‘Gastro’ kökü dünya genelinde tıbbi bir terim olarak kullanılmaktadır. İngilizce olarak “Gastroenterology”, dilimizde ise “Gastroenteroloji” olarak bilinen mide, ince bağırsak, yemek borusu kolon ve rektum, pankreas, safra kanalları, safra kesesi ve karaciğerin normal fonksiyonlarıyla hastalıklarının incelenerek tedavi yollarının arandığı bir tıp dalıdır. Gastroenterolog veya Gastroenterologist ise sindirim sistemi bozuklukları konusunda uzmanlaşmış olan doktorlara verilen isimdir.

Dünya genelinde yaptığımız incelemeler ve araştırmalar göstermektedir ki özellikle Türkiye’de ‘Gastro’ kökü ile türetilen veya türetilmeye çalışılan mesleki terim veya terimlerin yüzde %98’i çok istisnai olanları haricinde neredeyse dünya genelinde hiç kullanılmamaktadır.

Mide ve bağırsak anlamına gelerek tıbbi terimler için kullanılan ‘Gastro’ ile sektörümüzde ve mesleğimizde oluşturulan şehir isimleriyle birlikte farklı birçok kelime türetilmektedir. Her açıdan anlamsız olan bu kelimeler evrensel olarak yabancı dillerde de oldukça absürt bir anlam ortaya çıkartmaktadır.

Dünya genelinde farklı dillere de sokularak yerleştirilmek istenen ilgili kelimenin kök anlamının mide-bağırsak olduğunu belirtmiştik. Bu kökten anlamsız olarak mesleğimize sözde uyarlanmış şekilde türetilmiş kelimelerin birçoğu başta İngilizce olmak üzere yabancı ülkelerin genelinde farklı evrensel dillerde de beklediği karşılığı görmemektedir. Bu hususta Türkiye’de ise tam tersi bir durum söz konusudur.

Gastronomi kelimesi de dahil özellikle Gastro(Mide-Bağırsak) köküyle birlikte türetilen kelimelerin Türkçede ve ülkemizdeki mesleki dilde yaptığı etkinin dünya genelindeki farklı mutfak kültürlerinin dillerinde yapmadığı gözlemlenmektedir. Örneğin İngilizcede ‘Gastro’ kökü ile türetilen şehir isimleri dahil yine aynı kökten olacak şekilde mesleki literatüre girebilen türetilmiş kelimeleri somut şekilde gösterebilmek oldukça zordur. Söz konusu kelimelerin yurt dışında tercih edilirliği ve mesleki düzeyde günlük kullanımı da yok denecek düzeydedir.

Farklı alanlarda özgün anlamları bulunan bazı yerli-yabancı kelimelerle ‘Gastro’ kökü kullanılarak türetilen ve mutfak sanatları literatürümüze sokulmak istenen sözde anlamsız terimleri dünya genelinde araştırdığımızda, İngilizce dili dahil olmak üzere farklı birçok dilin mutfak kültüründe kullanılmadığı gerçeği ile karşılaşmaktayız. Aynı şekilde yabancı toplumların kendi ülkelerinde düzenledikleri etkinlikler dahil olmak üzere bu gibi konularda genellikle ‘Yemek Sanatı-Mutfak Sanatı’ gibi terimlerin yerel dillerindeki tam karşılıklarını tercih ettikleri ve şehir isimlerini “Mide-Bağırsak” gibi anlamlara gelen ‘Gastro’ ile birlikte kesinlikle yan yana getirmedikleri de somut verilerle rahatlıkla anlaşılmaktadır.

Unesco tarafından oluşturulan yemek sanatı şehirleri listesinde dünya genelinde birçok farklı ülkeden şehirler yer almaktadır. Dünya genelinde farklı ülkelerden listeye giren şehirler farklı mutfak kültürlerini de temsil etmekte olan şehirlerdir. İlgili listede yer almış şekilde mide-bağırsak anlamına gelen ‘Gastro’ ile özgün şehir isimlerinin değiştirilerek anlamsızca yeni şehir isimlerinin türetildiğine sadece Türkiye’den listeye giren şehirlerin tümünde rastlanmaktadır. Buna karşılık diğer ülkeler ve şehirleri kıyaslandığında resmî şekilde oluşturulan veya desteklenen değişikliklere neredeyse hiç rastlanmamaktadır.

Genel anlamda eldeki veriler ışığında yapılan değerlendirmelerde neredeyse listede yer alan tüm ülkelerin şehirlerinin isimlerinin özgün halinin korunduğu anlaşılmaktadır. Bu anlamda somut veriler incelendiğinde Türkiye dışında yer alan ilgili tüm ülkeler mevcut şehir isimlerini değiştirmek suretiyle bir etkinlik ismi türeterek kendi mutfak kültürlerinin tanıtımının yapılmasını asla teşvik etmemektedirler sonucuna varmak mümkündür.

Hem Türkçeyi hem mesleki dilimizi hem de mutfak sanatları kültürümüzü yozlaştıran bir anlayışla türetilmiş olan tüm absürt şehir isimlerinin ve bazı kelimelerin aslında kendilerine yüklenmek istenen anlamı kesinlikle taşımadığı somut verilerle anlaşılmaktadır. Bu aynı zamanda bilimsel bir hakikattir.

Bürokrasimiz tarafından da bilinçsiz olarak desteklenerek göz ardı edilen bu bilimsel hakikatlerle ilgili tüm insanlarımızı bilinçli olmaya davet etmekteyiz.

Kendi dilimizde Türkçe seçenekler bulunurken, ayrıca dünya genelinde evrensel olarak İngilizce dahil birçok dilde kullanılan terimlerinde hangi terimler olduğu gayet açık iken; evrensellik zannedilerek evrensellikten oldukça uzak bir şekilde özellikle yurt içinde ya da uluslararası mecralarda Türk mutfağının tanıtımının Yunanca kökenli bir kelimeyle yapılmaya çalışılması akla, mantığa ve bilime kesinlikle uymamaktadır.

Türk mutfağı tüm mecralarda kendisine özgün olan mutfak terimlerinin evrensel dildeki tam karşılıkları ile tanıtılmalıdır. Bilinçsiz şekilde alanlarında ehil olmayanların akla, mantığa ve bilme ters düşen anlayış ve tutumları ne yazık ki Türk mutfak kültürüne karşı dünya genelinde geliştirilen Yunan tezlerine hizmet etmektedir.

Yunanca kökenli olan ‘Gastronomi’ kelimesinin mide-bağırsak gibi anlamlara gelen ‘Gastro’ kökü ile mantıksız ve oldukça komik anlamlara gelebilen türevlerinin türetilmesi her açıdan mutfak kültürümüze, meslek dilimize ve elbette ki Türkçeye zarar vermektedir. Bu şekilde yapılmaya çalışan yozlaşmanın Türk mutfağı açısından asla doğru olmadığı her yönüyle somut bilimsel veriler ışığında değerlendirildiğinde de rahatlıkla anlaşılmaktadır.

Mevcut durumun bütünüyle Türk mutfağına karşı olan çevrelerin tezleri dahil özellikle bazı Yunan tezlerine hizmet ettiği aşikârdır.  Türk mutfağına karşı oluşturulan yabancı tezlerin birtakım bağnaz anlayışlar ve tutumlar ile yurt içinde bilinçsizce desteklenmiş olduğu hakikati ulusal mutfağımız için çalışma gayretinde olan tüm çevrelerce düşünülmeli, ilgili tüm hususlar dikkate alınmalı ve ivedilikle mevcut durum Türk mutfağına dünya genelinde fayda sağlayacak şekilde değiştirilmelidir.

Bilinçsizce oluşturulan şehir isimleri, etkinlik isimleri ya da mesleğimizde türetilen ‘Gastro+(kelime)’ şeklinde oluşturulan bir takım absürt terimler yabancı diller açısından esas anlamına bakıldığında da yabancı toplumlar arasında komik ve mantıksız karşılanmaktadır. Böylesi trajikomik bir duruma ulusal mutfağımızı düşürmek Türk mutfak sanatlarına hizmet ettiğini söyleyen hiç kimsenin hakkı değildir.

Türk mutfağı olarak hangi mevki veya makamda olurlarsa olsunlar ilgili tüm hususlarda kendilerini ulusal mutfağımızın yetkili temsilcileri zannederek mutfak kültürümüzü uluslararası alanda trajikomik bir duruma düşürenlerin faaliyetlerini asla kabul etmemekteyiz. Yabancı tezleri destekler nitelikte oluşturulan ilgili tüm faaliyetler, absürt kelimelerle türetilen tüm isimler ve tanıtımlar nerede olursa olsun asla Türk mutfağını temsil etmemektedir.

Ne yazık ki ülkemizde oluşturulmuş olan bu tutum ve anlayışları destekleyebilen bürokrasimiz dahil tüm çevrelere doğrudan ve dolaylı olarak yaptığımız tüm çağrılarımızı tekrar yineliyoruz.

Türk mutfağının istikbali için Türk mutfak sanatları diyorum ve ülke mutfağıma sahip çıkıyorum demeye bütün duyarlı insanlarımızı davet ediyoruz.

Alanlarında ehil olmayanların ehil olanlara sorup danışması mantığın bir gereğidir. Ehil olmaları gereken hususlarla ilgili ortaya koydukları faaliyetlerden ehil olmadıkları bariz şekilde anlaşılanların ilgili tüm bu konularda alanlarında liyakat sahibi olan belli sayıdaki insanlarımızı dinlemelerinin önemli yüksektir.

İlgili hususlarda Sayın Tolgahan Gülyiyen’in bir makalesine atfen Dünya Türk mutfağı akademimizin tüm bu konuları geniş olarak kapsayacak şekilde oluşturduğu analizleriyle birlikte somut verilere dayalı rapor ve çalışmalarının ayrıntılı şekilde incelenerek uygulanmasının dünya genelinde Türk mutfağına önemli katkı sağlayacağı kesindir. Bu konularla ilgili olarak oluşturduğumuz tüm çalışmalarımızın Türk mutfağına katma değer katarak fayda sağlamak isteyen tüm çevrelere büyük katkı sağlayacağı hususunu kuvvetle savunuyoruz. Bu anlamda söz konusu çalışmaları edinerek okumayı, okuduktan sonra ilgili konular üzerine düşünerek sorgulamayı duyarlı olan bilinç sahibi tüm insanlarımıza ve özellikle genç Türk mutfağı sevdalılarına öneriyoruz.

TÜRK MUTFAĞI DİRİLİŞ HAREKETİ

KONUYLA İLGİLİ OLABİLECEK OLAN BAZI BAĞLANTILAR

Tolgahan Gülyiyen - "GASTRO" ve "GASTRONOMİ" TÜRKÇEDE NE ANLAM İFADE EDER?

13 KASIM 2020-TÜRK YEMEK SANATI VE TÜRK MUTFAK SANATLARI

19 EKİM 2020-TÜRK MUTFAĞI SEFERBERLİĞİ İLAN EDİYORUZ

26 ŞUBAT 2021-BELEDİYELERİMİZE AÇIK MEKTUPLAR GÖNDERİLMİŞTİR (GAZİANTEP-ANTALYA-İZMİT)

28 ŞUBAT 2021-AFYONKARAHİSAR BELEDİYEMİZE AÇIK MEKTUP GÖNDERİLMİŞTİR

1 MART 2021-HATAY BELEDİYEMİZE AÇIK MEKTUP GÖNDERİLMİŞTİR